اسپینا بیفیدا نوعی بیماری مادرزادی است که در اثر آن ستون فقرات جنین به درستی توسعه پیدا نمیکند و می تواند منجر به هیدروسفالی شود.

در اسپینا بیفیدا کانال نخاعی در جنینی به شکل مناسب تکامل نمیابد و بعضی ار مهره های نخاع به خوبی بسته نمی شوند.

بسته به این که شدت بسته نشدن مهره ها چه قدر باشد بخشی از عناصر حمایت کننده نخاع و اعصاب خارج شده از آن و یا خود نخاع از داخل حفره بسته نشده به بیرون درز پیدا میکنند.

نخاع کودک و اعصاب خارج شده از آن به دلیل نداشتن حفاظ مناسب در معرض خطر قرار دارند و امکان آسیب دارند.

حادترین نوع اسپینا بیفیدا میلو مننگوسل است که در آن علاوه بر پرده های مننژ بخشی از نخاع هم بیرون زده است.

تشخیص این بیماری در دوران بارداری با انجام سونوگرافی، بررسی خون مادر و مایع آمنیوسنتز صورت می‌گیرد.

علت اسپینا بیفیدا

علت اصلی این بیماری هنوز ناشناخته است اما سوءتغذیه مادر و مخصوصا کمبود اسیدفولیک، مصرف بعضی از داروهای مغز و اعصاب مانند کاربامازپین و فنی‌تویین در دوران بارداری، همچنین دیابت مادر و اضافه وزن مادر از عواملی هستند که می‌تواند احتمال ابتلا به این عارضه را در جنین بیشتر کند.

انواع اسپینا بیفیدا

اسپینا بیفیدا مخفی

در اسپینا بیفیدای مخفی که خفیف ترین حالت است، فقط تغییرات در مهره دیده میشود ولی نخاع سالم است.

بچه هایی که این وضعیت را دارند مشکلی ندارند و بسیاری از آنها حتی تا آخر عمرشان هم متوجه مشکلی نمیشوند.

در بعضی از این افراد کمی پرمویی یا تجمع چربی یا کمی فرو رفتگی در پوست پشت کمر درست در جایی که تغییر استخوانی در مهره ایجاد شده است دیده میشود..

میلومننگوسل

یک اختلال عصبی که در ان قسمت خلفی مهره ها باز است و در نتیجه مجموعه ای از نخاع و مایع مغری نخاعی به شکل کیسه ای از این قسمت بیرون میزند.

مشکلات ناشی از این بیماری ژنتیکی از ضعف خفیف اندام تحتانی و اختلال اسفنکتری خفیف تا فلج کامل حسی و حرکتی ضایعه و عدم کنترل کامل روده یا مثانه (بی اختیاری ادرار و مدفوع ) بطور کامل میتوانند متغیر باشند.

هیدروسفالی در اکثر این بیماران وجود دارد چون مسیر حرکت مایع مغزی نخاعی مسدود میشود و اکثر موارد نیاز به شانت دارند.

فلجی در عضلات اندام تحتانی می تواند موجب بروز اختلالاتی مانند پا چنبری یا کلاب فوت و یا دررفتگی مفصل ران شود که نیاز به درمان دارد.

تغییر شکل های دیگری هم ممکن است در اندام های تحتانی به علت عدم کارکرد مناسب عضلات ایجاد شود که آنها هم ممکن است نیاز به استفاده از بریس یا عمل جراحی داشته باشند.

این مشکل علامت‏دار است و خود را به صورت علایم نخاعی شامل ۳ گروه علامت مهم نشان می‌دهد.

این علامت‌ ها شامل :

• ضعف حرکتی یا فلج
• ضعف یا در بعضی مواقع لاغری پاهای بیمار
• ضعف حسی به معنای بی‌حس شدن پاها و در نهایت اختلالات اسفنکتری است؛ یعنی کودک ممکن است کنترادرار و مدفوع نداشته باشد یا دچار عفونت‌های مکرر ادراری شود. همه این علایم مربوط به صدمه نخاعی است. 

فیزیوتراپی مبتلایان میلومننگوسل

در میلومننگوسل به علت اختلالات اعصاب نخاعی عضلات اندام تحتانی دچار ضعف و فلجی می شوند.

شدت و وسعت این فلج عضلانی بستگی به محل میلومننگوسل در ستون مهره ها دارد.

هر چه محل عارضه در ستون مهره ها بالاتر باشد شدت علایم عصبی و فلجی بیشتر است.

ممکن است بچه دچار تغییر شکل هایی در پا شود.

اغلب این بچه ها مشکلاتی در کنترل ادرار و مدفوع کردن دارند و بعضی از ان ها بیش فعال هستند و دچار اختلال تمرکز و اختلال در صحبت کردن یا یادگیری می شوند.

این بچه ها نیاز به انجام نرمش های خاصی دارند که باید تحت نظر متخصص فیزیوتراپ اموزش دیده و انجام شود.

پوزیشن مناسب کودک در طول روز برای جلوگیری از کوتاه شدن عضلات در پاها و دست ها و لگن باید اموزش داده شود و انجام حرکات کششی و تمرینات تقویتی
در فیزیوتراپی با استفاده از تکنیک هایی مانند ماساژ و آموزش مهارت ها و درمان های الکتروتراپی (استفاده از جریان های الکتریکی و …) باعث بهبود حرکت میشود.

فیزیوتراپیست بااستفاده از متد تمرین درمانی و ورزش هایی متناسب با هربیمار میتواند باعث افزایش دامنه حرکتی در مفاصل و اندام ها شود.

با استفاده از متد منوال تراپی باعث بهبودی فرد تا حدممکن میشود.

با استفاده از وسایل کمکی مانند عصا، واکر، و… در حد ضرورت تغییرات لازم در محیط زندگی و کار از دیگر کارهای فیزیوتراپیست میباشد.

این کودکان را دمر میخوابانند.

توانبخشی با فیزیوتراپی به بازتوانی و کاهش عوارض بیماری و بهبود عملکرد حرکتی نوزاد مبتلا به میلومننگوسل کمک زیادی می کند.

کودکان مبتلا به این مشکلات به منظور جلوگیری از دفورمیتی های ستون فقرات و اندام ها و تقویت عضلات و رسیدن به استقلال هر چه بیشتر نیازمند فیزیوتراپی اند.

برنامه های ورزشی هوازی – آبی ، در بهبود استقامت قلبی تنفسی بطور چشمگیری موثر می باشند. 

مننگوسل

در مننگوسل، نقص قوس مهره ای منجربه فتق مننژ (پرده های نخاع) می گردد.

در این حالت کیسه تکال یا دورال ساک (ترکیبی ازسخت شامه و عنکبوتیه) که به بیرون رانده می شود، فاقد بافت عصبی است (عدم فتق نخاع یا ریشه های آن). تجمع مایع در فضای ساب آراکنوئید که باعث گسترش آن می گردد روی پوست بیمار به صورت برجستگی نمایان می گردد.

مننگوسل ممکن است باعث ایجاد علایم و نشانه های نورولوژیکی گردد.

کلمات مرتبط :

درمان اسپینا بیفیدا – نشانه های اسپینا بیفیدا – فیزیوتراپی کودکان – فیزیوتراپی نوزادان – بهترین فیزیوتراپی کودکان در تهران – فیزیوتراپی در جمالزاده شمالی – فیزیوتراپی در خیابان انقلاب – کلینیک فیزیوتراپی خوب در غرب تهران