کلاب فوت یا پاچنبری نوعی تغییر شکل (بدشکلی) مادرزادی است که از بدو تولد نمود پیدا میکند.
در این بدشکلی پا، قسمت جلوی پا به سمت داخل و پایین چرخیده و پاشنه نیز به سمت داخل میچرخد.
در این عارضه تاندونهایی که عضلات پا را به استخوان مچ پا وصل میکنند، کوتاه و سفت میشوند که همین عامل به داخل چرخیدن مچ پا است.
تقریبا در نیمی از کودکان مبتلا به کلاب فوت هر دو پا درگیر میشود.
این عارضه میتواند یکطرفه یا دوطرفه باشد.
در این عارضه پا شکلی مشابه شکل کلیه میگیرد.
احتمالا عضلات پشت ساق درگیر کوچکتر میشوند و طول پای مبتلا کوچکتر از پای سالم است.
در این عارضه احتمال بروز هریک از ویژگیهای زیر در گسترهایی از شدت ملایم تا شدید وجود دارد:
تاندون ها در داخل پا کوتاه میشوند و استخوانها شکل غیرمعمولی دارند.
نوزاد مبتلا به پاچنبری دردی را تحمل نمیکند اما در نهایت با ناراحتی و ناتوانی قابل ملاحظه روبرو میشود.
این عارضه از هر نوع و با هرشدتی که باشد بدون درمان بهبود پیدا نمیکند.
اگر این عارضه در کودکی درمان نشود، مشکلات جدیتری را به دنبال خواهد داشت:
عارضه ی کلاب فوت در دامنه ایی از حالت ملایم و انعطاف پذیر تا شدید و غیرمنعطف متغیر است.
دلیل بروز این عارضه مشخص نیست (ایدیوپاتیک) اما احتمالا در بعضی موارد ارثی است.
سابقه ی خانوادگی ابتلا به این اختلال و مذکر بودن از عاملهای خطر به شمار میشود.
گاهی اوقات ممکن است آن را به اختلالات اسکلتی مثل اسپاینا بیفیدا و یا مشکل رشد مفصل ران به عنوان دیسپلازی مفصل ران یا دیسپلازی ران (DHH) مرتبط دانست.
ممکن است به علت اختلال در یک مسیر عصبی-عضلانی احتمالا در مغز، نخاع، عصب یا عضله باشد.
کلاب فوت معمولا پیامد ترکیبی از عاملهای ژنتیکی و محیطی است که کاملا شناخته شده نیستند.
به علت ارتباط کلاب فوت مادرزادی با عارضه هایی مثل اسپاینا بفیدا، بروز این نقص گاهی بیانگر وجود مشکلات جسمی جدیتری است، به همین دلیل نوزاد باید به محض تشخیص پاچنبری کاملا معاینه شود و آزمایشهای لازم انجام گیرد.
صرفا نتیجهی قرار گرفتن جنین در حالتی نامناسب در رحم مادر میباشد.
یعنی فشار جدار رحم باعث بهوجود آمدن این حالت در پا میشود.
این نوزادان در ۹۵% مواقع به درمان گچ گیری خوب جواب میدهند.
هیچ علت خاصی برای آن نمیتوان پیدا کرد.
اغلب لازم است پای این نوزدان تا سن ۴-۶ ماهگی مرتب گچ گیری شود و معمولا برای اصلاح کامل به عمل جراحی نیاز است.
همراه با بیماریهایی در نخاع یا مغز میباشد؛ مثل فلج مغزی، میلومننگوسل، اختلالات عصبی-عضلانی مثل آرتروگریپوز و اسپاینا بیفیدا (مهره ی شکافدار)
این نوزادان معمولا به درمان گچ گیری و عمل جراحی خوب جواب نمیدهند.
پاچنبری معمولا در همان بدو تولد تشخیص داده میشود.
اگرچه در دوران بارداری بین هفتههای هجدهم تا بیستویکم نیز میتوان این عارضه را برای نخستین بار در سونوگرافیهای معمولی مشاهده کرد.
پرتونگاری (عکسبرداری با اشعهی X) کمکی به تایید تشخیص پاچنبری نمیکند چراکه بعضی استخوانهای مچ و کف پا کاملا سخت و استخوانی نمیشوند و خوبی در تصویر پرتونگاری مشخص نمیشوند.
رادیوگرافی و سیتیاسکن هم به تشخیص کمک میکنند.
از آنجایی که استخوان ها و مفاصل نوزاد تازه متولد شده بسیار منعطف است، درمان کلاب فوت معمولاً یک یا دو هفته پس از تولد شروع میشود.
روشهای درمانی عبارتنداز:
موفقیت ماندگار و طولانی مدت درمان این بیماری به پیروی دقیق از دستورالعمل بستن بریس بستگی دارد.
فواید بریس:
روش پونستی رایجترین روش درمان کلاب فوت است که شامل مراحل زیر میشود:
پس از تنظیم مجدد و اصلاح شکل پای کودک، والدین باید این حالت صحیح پای کودک را با رعایت نکته های زیر حفظ کنند:
والدین با راهنمایی متخصص فیزیوتراپی در این روش، که روش عملکردی یا فیزیوتراپی نیز نامیده میشود، اقدامهای زیر را انجام میدهند:
در ادامه چند نمونه از حرکات اصلاحی کلاب فوت ذکر شده است.
دورسی فلکشن مچ پا (حرکت به سمت پشت یا بالا)
کودک را به پشت بخوابانید. یک دست را روی زانوی خمیده کودک قرار دهید، پای وی را با کف دست دیگر بگیرید و انگشت اشاره را روی پاشنه بگذارید. سپس به آهستگی مچ پا را رو به بالا خم کنید و آن را به سمت پایین بکشید. پاشنه را پایین بکشید و مچ پا را تا حد ممکن خم کنید.
چرخاندن مچ پا به سمت داخل و خارج
کودک را به پشت بخوابانید. پا را با قرار دادن یک دست دقیقاً در بالای مچ ثابت نگه دارید. با دست دیگر پا را از پایین انگشت شست بگیرید و آن را به سمت داخل بچرخانید و سپس پا را به سمت خارج بکشید.
در صورت شدید بودن کلاب فوت یا موفقیتآمیز نبودن دیگر روشهای درمانی به ناچار به جراحی روی آورده میشود.
جراح ارتوپد میتواند تاندونها را بلندتر کند تا پا در حالت بهتر و مناسب تری قرار بگیرد.
پای کودک پس از جراحی تا دو ماه در گچ میماند و سپس برای پیشگیری از بازگشت بدشکلی به مدت تقریباً یک سال از بریس استفاده میشود.
کلمات مرتبط :
فیزیوتراپی اطفال – فیزیوتراپی کودکان – فیزیوتراپی نوزادان – فیزیوتراپی پاچنبری – فیزیوتراپی در بلوار کشاورز – فیزیوتراپی در جمالزاده شمالی